TÜRKİYE’NİN PETROL VE DOĞALGAZ ARAMA VE ÜRETİM HAVZALARINDA DELİNEN KUYULARDA KULLANILAN ÜÇ KONİLİ MATKAPLARIN İŞLEVSİZLEŞME AÇISINDAN SINIFLANDIRILMASI

Yazarlar

  • İsmail ARUK
  • Ergül YAŞAR

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.10892506

Özet

ÖZET

Gelişmekte olan teknoloji ile birlikte petrol ve doğalgaz arama ve üretim faaliyetleri için gerekli mühendislik alanında kuyu delme işlemlerinde birçok özellikte matkap türleri geliştirilmiştir. Bu matkaplardan özellikle üç konili standart (çelik dişli) ve insert (gömme dişli) matkaplar hem ülkemiz hem de dünya petrol ve doğalgaz sektöründe önemli bir yer edinmiştir.

 

Yapılan çalışmada üç konili matkapların kuyu sondaj faaliyetleri neticesinde matkap yapılarında sondaj parametrelerine bağlı olarak meydana gelen işlevsizleşme ya da tahribat türlerinin analizi yapılarak bu işlevsizleşme türlerin sınıflandırılması yapılmıştır. Literatür çalışmalarında bu konuda genel olarak matkap çeşitlerinin sınıflandırılması, sondajda matkap ilerleme hızını etkileyen faktörler, ilerleme hızı-maliyet ilişkisi ve formasyonlara göre matkap seçim kriterleri ele alınmıştır. Diğer çalışmalardan farkı yapılan sondaj kuyu faaliyetlerinde üç konlu matkapların standart (çelik dişli) ve insert (gömme dişli) olmak üzere ayrı ayrı matkap tipi, matkapların iç ve dış sıra dişleri, yıpranma yerleri, yatak durumu, çaptan düşme, IADC kod, formasyon ve diğer sondaj parametrelerine bağlı olarak matkaplarda en sık görülen işlevsizleşme türlerinin detaylı analizi yapılmıştır. Bu analizler için Türkiye’nin petrol ve doğalgaz arama ve üretim havzalarında delinen kuyularda kullanılan 577 adet standart (çelik dişli) ve 1005 adet insert (gömme dişli) matkapların belirtilen parametrelerin sayısal olarak verileri toplanıp grafik ve tablo şeklinde işlevsizleşme durumlarının analiz ve yorumları ele alınmıştır.

 

Yapılan analizler sayesinde belirtilen parametrelere bağlı olarak standart (çelik dişli) ya da insert (gömme dişli) matkaplarda oluşacak muhtemel işlevsizleşmeler göz önünde bulundurularak duruma göre matkap tipi seçimi için yarar sağlayacağı belirlenmiştir.

Referanslar

KAYNAKLAR

Abbas R., 2018, A Review on the Wear of Oil Drill Bits, Conventional and the State of the Art Approaches for Wear Reduction and Quantification, Chemical Engineering dept., Faculty of Engineering, University of Al-Qadisiya, Al-Diwaniya city, 58002, Iraq.

Abbas R.K., Ghanbarzadeh A., Hassanpour A., 2020, A novel method for estimating the real-time dullness of tri-cone oil drill bits, Engineering Failure Analysis

Acaroğlu Ö., Ünlü S., Hasipek B., 2020; Üç Konili Rotari Matkapların Seçiminde Dikkat Edilecek Önemli Parametreler, Madencilik, 2020, 59(4), 275-285.

Adil Özdemir, Ahmet Güllü, Ergül Yaşar, Yıldıray Palabıyık (Temmuz 2021). Türkiye'de Karada Açılan Petrol ve Gaz Kuyularının Sondaj Mühendisliği Değerlendirmesi ve Maliyet Analizi. Uluslararası Yer Bilimleri Bilgi ve Uygulama Dergisi (2021) 3 (3) 235-243. Araştırma Makalesi, e-ISSN: 2687-5993.

Adil Özdemir, Ergül Yaşar, Yıldıray Palabıyık, Ahmet Güllü (Ocak 2022). Tricone Kaya Bitlerinin Penetrasyon Oranları ile Metre Başına Maliyetleri Arasındaki İlişki: Güneydoğu Anadolu ve Trakya Havzalarından Örnekler (Türkiye). Uluslararası Yer Bilimleri Bilgi ve Uygulamaları Dergisi (2022) 4 (1) 79-99. Araştırma Makalesi, e-ISSN: 2687-5993.

Ahmet Güllü, Adil Özdemir, Yıldıray Palabıyık, Ergül Yaşar (Kasım 2021). Türkiye Kara Alanlarında Delinen Petrol ve Doğalgaz Kuyularında Kullanılan Sondaj Akışkanı Katkı Maddeleri. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi. Sayı 27, s398-406. Araştırma Makalesi.

Akar, A., 2020; MTA Doğal Kaynaklar ve Ekonomi Bülteni, S. 165-175.

Australian Drilling Industry Training Committe Limited (ADITC), 2015; The Drilling Manual, Second Edition: The Manual of Methods, Applications and Materials.

BENTEC, 2018; Bentec Designs Top Drives That Withstand The Harshest Conditions and Reduce Rig Downtime, Various Top Drive Configurations..Bilgin, N., 1991; Maden İşletmelerinde Kullanılan Deliciler, Çalışma Şartları ve Ekonomisi, İTÜ Maden Fakültesi, 49 s.

Bobo, R. A.,1968; Drilling-Tree Decades Back,One Ahead,JPT,July,pp.700-708.

Canpolat C., 2008; Üç Konili Matkaplar, DSİ Teknik Bülteni, Sayı 104, Sf. 1-7.

Clark, D.A., Coolidge, R.B., Kelety, J.T., Kerr, J., 1987; Application of the New IADC Dull Grading System for Fixed Cutter Bits, SPE/lADC 16145.

Delafon, H., Bannerman, J., 1989; Extended Nozzles and Gauge Drilling are Keys to Bit Design in Alwyn 17 1/2”. The 1989 IADC/SPE Drilling Conf., New Orleans, Febr.28. March 2., pp. 114-126.

D.J. Reddish, Yaşar, E. (Temmuz 1996). Sondaj özgül enerjisine dayalı yeni bir taşınabilir kaya mukavemeti indeksi testi. Uluslararası Kaya Mekaniği ve Maden Bilimleri ve Jeomekanik Dergisi Özetler 33(5):543-548. DOI:10.1016/0148-9062(95)00083-6.

Ersoy A. ve Waller M.D.,1996, The Influence Of The Rock Proporties On The Performance Of Thermally Stable PDC Core Bits, Department of Mineral Resources Engineering, The University of Nottingham, UK.

Göktekin, A., 1991; Sondaj Tekniği, S.431.

Grimes R.E., Felderhooff, F.C., Brown H.,1992; Heavy Weight Rock Bits Increase Penetration Rates in Hard Rock.Oil & Gas J.,May 18,pp.76-79.

Gümüşay, E., 1974; Su Sondaj Matkaplarının Kullanılması, Bakımı ve İmalatı Üzerine Düşünceler, DSİ Yayını, S. 137

IADC, 2000; IADC Drilling Manual eBook Version (V.11), Chapter A.

İmir, Ö., 2019; Batı Raman Sahası Üretim Kuyularında Matkap Performans Değerlendirmesi Ve Matkap Jet Çapı Seçimi Optimizasyonu, Batman Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.

İNTERNET: http://www.guneyyildizi.com.tr/15-f-320-de/ (URL-1)

Jimeno C.L., Jimeno E.L., Carcedo F.J.A.,1995; Drilling and Blasting of Rocks.p 391.

Kahraman S.,1995, Konili Matkaplar; Seçim Kriterleri Sınıflandırılması, ÇJJ, Maden Müh. Bölümü, ADANA

Kahraman, S.,1996; Konili Matkap Seçim Kriterleri, Sondaj Sempozyumu, S.137-144.

Madigan J.A., Caldwell R.H.,1981; Aplication for Polycrystalline Diamond Compact Bits from Analysis of Carbide Insert and Steeel Tooth Bit Performance. JPT, July, pp.1171-1179.

McGehee, D.H., Dahlem, J.S., Gieck, J.C., Kost, B., Lafuze, D., Reinsvold, C.H., and Steinke, S.C. 1992, The IADC Roller Bit Classification System. Paper SPE 23937 presented at the IADC/SPE Drilling Conference, New Orleans, 18–21 February

M. Elyasi, A. Maghsoudpour, H. Soleimanimehr & A. Akhavan Ferid. (Aralık 2023). 15‐5PH paslanmaz çeliğin tornalanmasında çökeltme sertleşmesinin kesme kuvveti, yüzey pürüzlülüğü ve takım aşınması üzerindeki etkileri. Materialwissenschaft und Werkstofftechnik, 54(12):1523-1536. DOI:10.1002/mawe.202300002.

Moore, P.L.,1986; Drilling Practices Manual, Second Edition, Oklohama, USA, pp.363-399.

Müftüoğlu Y.V., 1993, Delme Parametrelerin Otomatik Kayıt Yöntemleri Ve Uygulamaları

Onan M. ve Müftüoğlu Y.V., 1993, Gelik-44 Sondajında Sondaj Parametreleri ve İlerleme Hızı İlişkilerinin Etüdü, Türkiye XIII. Madencilik Kongresi, Sf. 221-234.

Oteri, V, A., 2010, Drilling Optimization: Drill Bit Performance Optimization Using DROPS Simulator (Ekofisk/Eldfisk Field).

Özdemir A.,2009, Sondaj Tekniğine Giriş, 2. Baskı (c), Ankara.

Özüdoğru, S., Babür, E., 2001; Jeotermal Akışkan Üretim Ve Re-Enjeksiyon Kuyuları, Jeotermal Enerji Smineri, S.41-106.

Rabia H., 1982, "Specific Energy as a Criterion for Drill Performance Prediction." International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences & Geomechanics Abstracts 19(1): 39-42.

Rabia H., 1985, Oilwell Drilling Engineering, Principles and Practice-Graham & Trotman .pdf

Saether L.,2016, Detection of Bit Wear in Sandstone and Conglomerate, Analysis of Drilling Data and Formation Characteristics, Norwagian University of Science and Technology.

Sobhi İ., Dobbi A., Hachana O., 2022, Prediction And Analysis Of Penetration Rate İn Drilling Operation Using Deterministic And Metaheuristic Optimization Methods, Journal Of Petroleum Exploration And Production Technology Volume.

Teale, R., 1965, "The concept of specific energy in rock drilling." International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences & Geomechanics Abstracts 2(1): 57-73.

Tianshou Ma, Keyan Liu, Xue Su, Ping Chen, P. G. Ranjith & Dmitriy A. Martyushev. (Aralık 2023). Şeyl kayalarının mezo-mekanik özelliklerinin anizotropisinin mikro-indentasyon kullanılarak araştırılması. Mühendislik Jeolojisi ve Çevre Bülteni, 83(1), DOI:10.1007/s10064-023-03510-y.

TPAO, 1976; Sondaj Eğitim Yayınları, D Kursu 4.Kitap [1]

TPAO, 2004; TPAO Sondaj Grubu Operasyon El Kitabı, V-2000/1.

Tüy, M.U., 2021; Jeolojik Formasyonlarda Matkap Seçimi, İskenderun Teknik Üniversitesi Mühendislik Ve Fen Bilimleri Enstitüsü, Petrol Ve Doğalgaz Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.

Ünlü, S., 2017; Gli Açık Ocak İşletmeleri’nde Delici Makine Performansını Etkileyen Parametrelerin İncelenmesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Maden Mühendisliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, S.15.

Whitfield, S., 2022; IADC ART Committee Moves Closer to Launching Updated Drill Bit Dull Grading System, Innovating While Drilling, Drilling Contractor March-April 2022, Page 20-21.

Yaşar, E. (October 2020). The Strategic Assessment of Eastern Mediterranean Hydrocarbons Exploration of Turkey. 2nd International Eurasian Conference on Science, Engineering and Technology (EurasianSciEnTech 2020).

Young, T.L. and Durkee, D.L. 1990. The Effect of Extended Nozzles and Crossflow Hydraulics with 17I/2 in. In Northern Germany, The 1990 IADC/SPE Drilling Conf., Febr.27-March 2, Housten, Texas, pp.67-75.

Yünsel, Y., 2001; Rotari (Döner) Sondajlarda Matkap Çalışma ve Kaya Parametrelerinin İlerleme Hızı Üzerine Etkileri, Çukurova Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 92 S. (Yayımlanmamış)

İndir

Yayınlanmış

2023-12-29

Nasıl Atıf Yapılır

ARUK, İsmail, & YAŞAR, E. (2023). TÜRKİYE’NİN PETROL VE DOĞALGAZ ARAMA VE ÜRETİM HAVZALARINDA DELİNEN KUYULARDA KULLANILAN ÜÇ KONİLİ MATKAPLARIN İŞLEVSİZLEŞME AÇISINDAN SINIFLANDIRILMASI. International Journal of Health and Applied Science, 1(1), 42–62. https://doi.org/10.5281/zenodo.10892506